Manzum Bir Hz. Ali Cenknâmesi’nde Efsanevî ve Menkıbevî Motifler

Türk edebiyatında İslamiyetin kabulü ile birlikte çeşitli dinî-kahramanlık konulu eserler varlık göstermeye başlamıştır. Bunlar arasında Hz. Ali’nin baş kahramanlığında şekillenen, onun ve yoldaşlarının Müslümanlık uğruna girdiği mücadelelerin tarihten veya olağanüstü unsurlardan yararlanılarak anlatıldığı cenknâmeler önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmaya konu olan metin, daha önce neşredilmemiş cenknâmelerinden olup Milli Kütüphane arşivinde A 7522/1 numarası kayıtlıdır. Baştan sondan eksik eserin müellifi yazılış tarihi bilinmemektedir. çalışmada, bahsi geçen eser efsanevî menkıbevî motifler açısından incelenmiştir. Edebi anlatılarda genellikle anlatının en küçük unsuru olarak değerlendirilen motif, metnin alıcısına vermek isteği mesajın etki gücünü artıran kalıplaşmış özellikteki yapıdır. bulunan motifler, çok şekillerde sınıflandırılabilmektedir. Motiflerin tespiti tasnifi Thompson’ın Motif İndeks esasına dayanmakla birlikte, Çetin’in özelinde kullandığı sistematiğe uygundur. Eserde öne çıkan beş üç eserden alınan örneklerle tahlil edilmiştir. Bunların dışında hikâyeye canlılık sürükleyicilik katan, akışına yön veren motiflerden kıyafet/kılık değiştirme motifine verilmiştir. Sözü motiflerin, yapısına dinamiklik kazandırdığı görülmüştür. Hikâyede motif unsurlar, masalsı kimlik kazanmasını sağlamıştır. durum ifade artıran, ona anlatım zenginliği kazandıran, okuyucu dinleyicinin hayal dünyasının genişlemesini sağlayan zemin oluşturmuştur.